Artikelen
Dasseninventarisatie 2020
Werkgroep dassen
In 2016 is op initiatief van de Natuerferiening Bakkefean en in overleg met SBB een start gemaakt met het inventariseren van dassen en dassenburchten rondom Bakkeveen. De aanleiding was een geval van grove stroperij hier in de omgeving die landelijk het nieuws haalde. Douwe Klijnstra (toen nog voorzitter van de Natuerferiening Bakkefean) werd hierover door SBS6 benaderd. Het bestuur van de vereniging besloot tot een inventarisatie, die helaas een poos heeft stilgelegen. Douwe heeft eind 2019 de draad weer opgepakt en samen met enkele leden van de vereniging opnieuw geïnventariseerd. Recent heeft hij een indrukwekkend rapport uitgebracht over de bevindingen. Wij geven hier een samenvatting van het rapport.
Wel en wee van dassen
Landelijk gezien gaat het steeds beter met de das. Echter met de toename in aantallen dassen steken ook de vooroordelen weer de kop op. Zo zouden dassen voor enorme schade aan de landbouwgewassen zorgen. In de praktijk gaat het vaak slechts om enkele tientjes en bovendien staat daar bij aanvraag een vergoeding tegenover. Onder dassen vallen veel verkeersslachtoffers (10 tot 15%). Als er een zogend vrouwtje doodgereden wordt is de kans levensgroot dat ook haar jongen door verhongering om het leven komen. Ook afgelopen jaar is op de Leidijk, Waskemeer, een zogend vrouwtje doodgereden.
Vandalisme kwam afgelopen jaar rondom Bakkeveen ook voor. Daders betrappen is lastig, maar soms kan de werkgroep met (opruim)werkzaamheden duidelijk maken dat er op de burcht gelet wordt.
Waarom inventariseren?
In de eerste plaats om te beoordelen of er sprake is van een gunstige staat van instandhouding. Dit is een term uit de Natuurwet welke aangeeft of een populatie in staat is om zichzelf in stand te houden. Dat is voor het geïnventariseerde gebied moeilijk te beoordelen omdat het gebied eigenlijk te klein is. Jonge dassen welke de burcht verlaten kunnen zich tot wel 20 km verderop opnieuw vestigen. In de tweede plaats wordt voor de terreinbeheerders uit oogpunt van beheerwerkzaamheden geïnventariseerd. Voor diverse werkzaamheden in de terreinen is het op voorschrift van de Natuurwet noodzakelijk om te weten waar de burchten zitten.
Hoe wordt geïnventariseerd?
De ligging van de burchten en de aantallen dassen wordt geïnventariseerd. Bij de burchteninventarisatie worden er voor het werpseizoen velddagen georganiseerd om burchten op te sporen. Er wordt gelet op prenten, latrines, snuitputten en met name op wissels, die naar een burcht kunnen leiden. Er worden meerdere typen burchten onderscheiden: bijburchten, annexburchten en hoofdburchten. Hoofdburchten bestaan uit een complex met meerdere pijpen waar vaak enorme hopen uitgegraven zand ligt. De hoofdburcht is nagenoeg het gehele jaar door dassen bewoond. ?Annexburcht is een tweede hoofdburcht binnen 150-250 meter van de hoofdburcht. Deze is niet permanent in gebruik. ?Een bijburcht heeft ? 1 ingang(en)en is niet altijd in gebruik. Burchten moeten jaarlijks dus een aantal keren gemonitord worden om te beoordelen welke kwalificatie toegekend moet worden. Naast deze indeling kunnen zich ook vluchtpijpen voordoen. Deze liggen vaak langs wissels en worden vaak als vluchtplaats gebruikt.
Avond tellingen
Van half april tot half juli vinden avondtellingen plaats. In deze periode hebben dassen jongen en is het lang licht. De tellingen vinden meestal plaats tussen 19:00 en 23:00 op de hoofdburchten. Indien aanwezig wordt vanuit een boom geteld om de kans op eventuele verstoring (reuk) zo gering mogelijk te maken. Dassen zien slecht maar ruiken des te beter. Bij verstoring wordt de burcht minimaal enkele weken niet meer bezocht. Elke hoofdburcht wordt zo mogelijk tweemaal geteld zodat eventuele late worpen ook meegenomen worden, soms vaker (als het aantal waargenomen dassen te laag is voor wat logischerwijs verwacht mag worden).
Wildcamera’s
Tellen met behulp van camera’s gaat mits goed geplaatst erg goed, met name wanneer de burcht zich in onoverzichtelijk (geaccidenteerd) terrein bevindt. Zowel bij avondtellingen als bij wildcambeelden wordt getracht mannelijke en vrouwelijke dieren te onderscheiden. Het onderscheid vergt ervaring (vrouw spitser gebouwd, lange, ovaalvormige staart; man forser en breder met korte wigvormige staart) (Zoogdiervereniging, 2020).
Resultaten
Tellingen worden niet zonder toestemming van de eigenaar / eigenaren uitgevoerd. It Fryske Gea en Natuurmonumenten zijn niet om toestemming gevraagd omdat zij hun eigen vrijwilligers hebben. Om het overzicht zo compleet mogelijk te maken zijn hun gegevens wel gevraagd.
De inventarisatie van de burchten is in het rapport weergegeven op een topografische kaart. Daarnaast is er voor de omschrijving van de burchten een Excel spreadsheet. In minimaal 3 gevallen worden dassenburchten gedeeld met vossen.
Er zijn in totaal 29 burchten geïnventariseerd welke blijkens de onderverdeling niet allemaal tegelijkertijd bewoond zijn. Enkele burchten in gebieden van It Fryske Gea waren uit een oudere inventarisatie wel bekend maar zijn niet verder beschreven
De exacte gegevens geven wij niet vrij omdat het streven juist is om verstoring van burchten te voorkomen.
Conclusie
Veel onbewoonde burchten zijn er niet, veel uitbreiding met nieuwe burchten is er ook niet. Dit zou kunnen wijzen op een zekere verzadiging van het gebied qua aantallen dassen. Er is kennelijk geen of amper meer plaats voor nieuwe burchten uitgaande van het aantal burchten in 2016 waarmee de Natuerferiening Bakkefean gestart is. De reden zou in het gebrek aan geschikte ondergrond voor burchten kunnen liggen, te weinig gebieden om te foerageren of een combinatie van beide.
Er zijn nog witte vlekken.?Sommige gebieden zijn nog niet uitvoerig geïnventariseerd. ?Voor een totaalbeeld is het wenselijk dat de inventarisatie aangevuld wordt met de gegevens van de andere terrein beherende organisaties, het Fryske Gea en Natuurmonumenten. En soms blijken zich ook op kleinere particuliere terreinen verrassend genoeg burchten te bevinden.
« terug naar overzicht artikelen