Artikelen
Jaarverslag 2022 Natuerferiening Bakkefean e.o.
1. Bestuur
Claartje Slofstra, voorzitter,
Ingrid Arends, penningmeester,
Oene Roelsma, secretaris,
Jouke Bouius, lid,
Jan Dirk van der Meulen, lid.
Roel v.d.Brug, lid,
6 bestuursvergaderingen in 2022.
2. Leden
Het aantal leden staat per 1/1/2022 op 178.
Ledenvergadering was op 2 mei.
3. Activiteiten
Lente excursies o.l.v. Koert Scholten:
Wijnjeterper Schar, Heide van Allardsoog, Jan Durkszpolder en Fochtelo-erveen.
2 mei Lezing Siep Sinnema over vlinders.
Een verslag daarvan is in de Sluswachter verschenen van juni 2022 en staat op onze website:
https://www.natuur-bakkeveen.nl/lezing_siep_sinnema_over_nachtvlinders .
4. NFB en de Gemeente
Jaarlijks overleg. Met de wethouders de Vries en Postma hebben we het jaarlijkse overleg digitaal gevoerd. Incidenteel is er met ambtenaren overleg over specifieke plannen. Wij merken dat onze inbreng wordt gewaardeerd en dat we worden geraadpleegd voordat plannen vastliggen. Een goede zaak!
In overleg met PB Wijnjewoude heeft NFB meegedacht over de beplanting van de oude N381; het is nu een voetpad. Er zijn opnieuw boompjes geplant, nu in ruim plantgat met veel goede aarde; jonge boompjes. Kansrijker nu. Verschillende soorten. Geen bloemzaad ingezaaid helaas.
Over het concept van de Omgevingsvisie hebben we samen met Geaflecht een zienswijze ingediend. Roel v.d. Brug heeft contact met de gemeente over het gedeelte archeologie.
Dal van het Koningsdiep: de Gebiedscommissie vergadert voort, de werkzaamheden beginnen met de faunapassage onder de Bakkeveenstervaart. Er zijn verder nog geen definitieve besluiten genomen over de plannen.
Bermbeheer. Insectenrijke bermen zijn ook nodig tegen de eikenprocessierups! In rijke bermen kunnen de insectenetende vogels hun voedsel vinden. en dus gaan ze daar graag nestelen en dan ook... die hinderlijke rupsen opeten. Dus moet je daar kruidenrijke, natuurlijke begroeiing hebben, die niet aldoor wordt kaalgeschoren. Dat geeft veel meer biodiversiteit. Alle bermen bij elkaar zouden eigenlijk een groot natuurgebied kunnen vormen. Het kaalklepelen van bermen (dan dood je daar alle leven voor langere tijd) is gelukkig afgeschaft door de gemeente, op dringend verzoek van de beide natuurverenigingen. Eenmaal per jaar maaien op veel plekken is al beter dan wat er voorheen gebeurde, maar echt ecologisch beheer vraagt flexibiliteit en deskundigheid. Er is een plan voor het monitoren (door vrijwilligers van de natuurverenigingen) van enkele kansrijke proefbermen; door personeelswisselingen van ambtenaren is in dat plan vertraging gekomen, maar het staat op de rol.
Groen Manifest Dit is onthuld bij de school in Lippenhuizen in februari. Bij de OBS De Flecht is het document nu overhandigd en er is een rode meidoorn geplant door de kinderen. Het bordje met de droom (korte samenvatting) is voorgelezen door de kinderen. Alle raadsleden hebben een brief ontvangen hierover met het Groen Manifest erbij. Aan het nieuwe college is het Groenmanifest onder de aandacht gebracht in de periode van collegevorming.
Onze droom
Een gemeente waarin:
burgers zich gerespecteerd en gehoord voelen en vooraf gekend worden in de besluiten
het door ons gekoesterde landschap goed beschermd wordt en de cultuurhistorie gewaarborgd
bomen, houtwallen en natuurlijke watergangen voldoende beschermd zijn en niet zomaar kunnen verdwijnen
we huizen bouwen die ruimte bieden voor geschikte leef- en nestelplaatsen voor vogels en vleermuizen
we weer als vroeger kunnen genieten van bloemrijke bermen en kruidenrijke weilanden met bijen en insecten
we zien dat bedreigde diersoorten weer structureel terugkeren en weidevogels hun jongen ongestoord groot kunnen brengen
burgers en boeren samen werken aan een oplossing voor het stikstofprobleem en boeren een goed verdienmodel voor een extensieve circulaire landbouw krijgen
geen plaats is voor nog meer beton en asfalt en burgers aan de slag gaan met tegel eruit, plant erin
heel zorgvuldig de locaties van zonneparken en windmolens samen met lokale betrokkenen worden uitgekozen
waarin geen plaats is voor hebzucht, verspilling en alsmaar meer en meer maar recycling en hergebruik de boventoon voert
natuurinclusief beheer en bevordering van biodiversiteit op alle fronten boven aan staat
Wij hebben een morele plicht en willen onze kinderen en kleinkinderen recht in de ogen kunnen kijken
Japke Weij 10-7-21 i.s.m. beide Natuurverenigingen in OpsterlandAll
Zie ook
https://www.natuur-bakkeveen.nl/onze_droom
5. NFB en Natuurorganisaties
- Geaflecht: met deze natuurvereniging bestaan nauwe contacten. We publiceren viermaal per jaar in het gezamenlijke blad, we treden naar de overheid toe bijna altijd gezamenlijk op met schriftelijk commentaar en bij mondeling overleg.
- Natuurmonumenten: NFB heeft gereageerd op het plan van Natuurmonumenten: een nieuwe visie voor het landgoed De Slotplaats. We hebben ook deelgenomen aan de 'meedenksessie' ( digitaal) hierover. 30 oktober hebben we op het Slotplaatsfestival gestaan met een kraam. Er was veel belangstelling voor, en we konden weer enkele nieuwe leden inschrijven.
- Staatsbosbeheer: Jan Dirk v/d Meulen heeft met Staatsbosbeheer gesproken over bodemmonsters Duerswaldmerheide en de landschapselementen in de gaten. ????
Hij heeft ook met SBB contact gehad over de rigoureuze kap van beuken langs de bosrand in de Bakkeveenster Duinen. SBB wil daar een geleidelijker overgang van bos naar heide.
It Fryske Gea: De schaapskudde wordt nu vaker met scheper de heide op geleid i.v.m. de wolf.
6. NFB en de boeren
29 september was er een discussie van de beide natuurverenigingen met de boerenorganisaties in Opsterland, georganiseerd door de gemeente. Voor een uitgebreid verslag hiervan zie Sluswachter oktober 2022: https://www.bakkeveenfoto.nl/klupblad/2022-10.pdf
7. Werkgroep Dassen
(Douwe Klijnstra, Oene Roelsma, Jouke Bouius).
Jaarverslag dassenwerkgroep 2022
D.Klijnstra, 31 januari 2023
De dassenwerkgroep is ook gedurende 2022 weer actief geweest met het monitoren van de dassen in en rondom Bakkeveen. Zelfs in het dorp is een das gesignaleerd. Van een dorpsbewoner kregen wij een foto aangeleverd.
Qua werkgebied zijn er in overleg met werkgroepen rondom sinds de start 2 kleine (grens)wijzigingen geweest waarbij zowel 1 burcht uit het gebied verdween terwijl er anderzijds weer eentje bij kwam.
Via de app groep Dassen Friesland worden (helaas) regelmatig verkeersslachtoffers aan elkaar en aan de Nederlandse Stichting Das en Boom doorgegeven. Het werkgebied van deze app groep bestrijkt ook een deel van het grensgebied met Drenthe. Ook bijzondere waarnemingen, bijvoorbeeld stroperijen, worden soms via dat medium doorgegeven.
Veel verkeersslachtoffers.
Het jaar 2022 was een extreem droog jaar met als gevolg dat dassen naar voor hun andere gebieden gedreven werden om daar te fourageren. Zo waren in meerdere wegbermen duidelijk snuitputjes waarneembaar. Dat dit voor dassen risico's met zich meenam blijkt wel uit het grote aantal verkeersslachtoffers.
Een beruchte plek is de Leidijk nabij de kruising met de Biskop en de Schansdijk. In 2021 waren er minimaal 2 slachtoffers en in 2022 waren dat er 3 stuks. Onze ervaring is ook dat er op de gehele Leidijk doorgaans te snel gereden wordt.
De dassenwerkgroep ziet niet veel nut in het plaatsen van waarschuwingsborden voor 'Overstekende dassen' . Een faunatunnel in de Leidijk zou de dassen naar particuliere gronden leiden. Het is hoogst twijfelachtig of betrokken eigenaren daaraan mee zouden willen werken.
Aantallen dassen en aantallen burchten.
Sinds de (her)start in 2020 zijn er steeds meer burchten 'ontdekt'. Rekening houdend met de inbreng van een inventarisatie door een derde partij, zullen er komend jaar (2023) meerdere bij komen. Dat wil overigens niet zeggen dat daarmee het aantal dassen evenredig zal toenemen. Qua bewoning blijken dassen er namelijk een onduidelijke wijze van bewoning op na te houden (zie ook de nieuwsbrief van onze collega's uit Drenthe/najaar 2022).
Hoofdburchten worden soms om onduidelijke redenen verlaten om in een later stadium weer bewoond te worden. Ook het (theoretisch)vereiste dat in hoofdburchten jongen moeten worden geboren, blijkt in de praktijk niet altijd het geval te zijn. Reden om de status van verschillende burchten nog eens tegen het licht te houden. Een bijkomende consequentie is eveneens dat voor een telling alle betreffende burchten zoveel mogelijk binnen bepaalde perioden geteld moeten worden.
In Drenthe neigt men, getuige de laatste nieuwsbrief, naar het onderscheiden van Hoofdburchten (primaire) en Secundaire burchten. Onder de laatste vallen dan de annex-, bijburchten en de zgn. Outliers. Daarnaast zijn er ook nog de vervallen/verlaten burchten waarvan het verschil met de outliers niet altijd duidelijk is.
Gedurende 2022 was er sprake van 21 verkeersslachtoffers. Volgens een aanname van Das & Boom worden er jaarlijks 10% doodgereden. Dit zou betekenen dat er binnen ons werkgebied zo'n 210 dassen zouden voorkomen. Gelet op onze tellingen en inschattingen aan de hand van belopen burchten lijkt ons dat een te hoog aantal.
Voortzetting werkgroep in 2023
Inmiddels is het aantal burchten binnen het werkgebied wel van een dusdanige omvang dat de werkgroep onvoldoende capaciteit heeft om jaarlijks bij alle burchten te posten.
Voor dit probleem zijn 2 oplossingen denkbaar t.w. meer waarnemers/tellers zoeken of een selectie van burchten maken om bij te posten. Burchten welke representatief zijn voor het werkgebied.
Een aangeleverde lijst met burchten zal gedurende 2023 gescreend worden.
Het doel van de werkgroep is om met behulp van de tellingen te proberen een gunstige staat van instandhouding te bepalen. De neiging is om te proberen een bezetting per km2 geschikt leefgebied vast te stellen.
Voor inventarisatie is weer een vergunning bij SBB aangevraagd.
9. Werkgroep Vrijwilligers
(Jouke Bouius, Jan Hendriks, Jappie v.d.Meulen, Koert Scholten, Sjirk v. Gorcum, Maarten Jan Bijl, Willem Roelinga).
Aanleg vlindertuin: opslag verwijderd, met vrijwilligers.
Natuureducatie: Jouke Bouius is regelmatig de natuur in geweest met een groep kinderen van de Oanrin.
Werkgroep pesticiden: Jouke Bouius neemt deel aan deze werkgroep die vanuit Jubbega ijvert tegen overmatig gebruik van pesticiden, m.n. tegen lelieteelt. Deze teelt staat erom bekend dat daarbij veel en frequent pesticiden worden gebruikt.
10. Publicaties:
Koert Scholten bericht iedere maand over zijn waarnemingen in de natuur. Zijn Natoernijs verschijnt maandelijks in de Sluiswachter en op de website van de Natuerferiening. Daarnaast zijn er regelmatig berichten, verslagen en andere publicaties vanuit het bestuur en vanuit werkgroepen.
Ook in het blad Geaflecht verschijnen onze publicaties, viermaal per jaar.
11. Stand van zaken in de natuur
(tekst van Koert Scholten)
Vogels.
Met de Bosuilen gaat het bergafwaarts. Vorig verslag maakte ik melding van plotseling verlaten nesten. Nu zijn er ook territoria verlaten. Er is geen duidelijke reden aan te geven waarom. Wel kunnen er een paar redenen worden aangegeven zonder dat daar verder waarde aan moet worden gegeven. (marters? , muizenstand?). In ieder geval is door Sjirk bij een paar nestkasten een emmer voor de ingang geplaatst. Mogelijk houdt dit marterbezoek tegen.
De Ransuil is nog aanwezig in oude coniferen omgeving Stoukamp. Een geslaagd broedgeval kon niet worden vastgesteld. Verwijdering van oude coniferen kan erg negatief uitpakken.
De Waterral verscheen op enkele natte locaties (Duurswouderheide, Koningsdiep / Mersken). Even afwachten wat de droge zomers gaan doen.
IJsvogels werden opgemerkt langs de vaart. (Klauwertswei, Mandewyk) en Koningsdiep.
De Middelste Bonte Specht werd niet meer gemeld ondanks diverse bezoeken aan mogelijke locaties in en om de Slotplaats. Dit jaar (2023) worden weer broedvogels ge-inventariseerd in de Slotplaats. Wie weet, vinden we er nog een exemplaar. Wel was er een melding omgeving Stripe en op de Duurswouderheide. De vogel(s) kan (kunnen) dus 'verkast' zijn. Een in dat opzicht intrigerende melding is op 14 augustus van een (mogelijk) juveniele vogel in de Bakkeveenster Duinen.
De Zwarte Specht blijft het aardig doen, evenals de Groene Specht. De aantallen komen overeen met 2022,
Ook de Wielewaal is een zorgenkindje. Broeden werd niet vastgesteld. Wel een langere tijd roepende en zingende vogel op de Duurswouderheide.
Wespendieven zijn meerdere malen gezien, ook baltsend. De bosgebieden zijn doorzocht door Christiaan de Vries. Daarbij zijn enkele broedgevallen vastgesteld. Het vaststellen van broedgevallen is erg lastig en vraagt veel onderzoek. Ze broeden vaak in oude en hoge sparren.
De Havik wordt minder gemeld. Een reden daarvan is niet bekend. Zie ook de Bosuil, mogelijk dezelfde reden?
De Boomvalk werd diverse malen jagend aangetroffen. Een broedgeval is onduidelijk.
De Fluiter (Een zomergast) werd slechts op een drietal locaties aangetroffen. Ook landelijk varieert de stand elk jaar behoorlijk.
Doortrek en wintergasten:
VOGELS
Trekwaarnemingen leveren altijd wel leuke waarnemingen op. Daarnaast pleisteren enkele gasten soms wat langer. Een kleine greep hieruit:
Een Zomertortel vloog eind September over ons dorp. Deze, inmiddels zeer zeldzame gast, was decennia geleden een normale broedvogel . Wie (van de ouderen) kent niet tijdens een zwoele zomerdag het monotone 'toerrr', 'toerrr' ? Helaas, ook landelijk is de stand meer dan gedecimeerd. Reden: Vastgesteld is de jacht in zuid europa op deze en ook meerdere soorten. De E.U. doet er tot op heden weinig aan.
Een roepende Reuzenstern vloog op 15 augustus over ons dorp in westelijke richting. Voor zover bekend de eerste keer dat deze soort boven ons dorp werd vastgesteld. Dit zal zeker een trekker zijn geweest naar de IJsselmeerkust.
Rode Wouwen werden weer meerdere keren overvliegend gezien. Deze roofvogelsoort is doortrekker in voor- en najaar.
Ook de Zwarte Wouw werd enkele keren overvliegend gezien.
Een Slangenarend werd eind mei gezien over de Duurswouderheide.
De Zeearend werd meerdere keren overvliegend opgemerkt in onze omgeving.
Een Smelleken (een klein valkje) werd op 20 oktober overvliegend vastgesteld boven ons dorp. Deze soort is geen broedvogel in ons land, wel doortrekker en wintergast. Het meest in de kustgebieden.
Een Zwarte Ooievaar bezocht enkele dagen het gebied de Biskop.
Een roepende Duinpieper werd in de vroege ochtend van 25 augustus gehoord en gezien tijdens een trektelling over ons dorp. Deze soort was enkele decennia geleden nog een schaarse broedvogel op zandverstuivingen en droge heidegebieden. Na alleen een schaarse doortrekker.
Meldingen van Bladkoning (1x) en Pallas Boszanger (1x) (Twee zeldzame Noord-Oost Europese doortrekkers), werden beiden doorgegeven door een waarnemer in Wijnjewoude. Deze twee vogeltjes kunnen het beste worden gevonden a.d.h.v. de roep!
De Grote Kruisbek (2) werden overvliegend op 9 november vastgesteld over ons dorp. De roep lijkt veel op de gewone Kruisbek, maar is zwaarder . In de vlucht viel ook de zware kop, snavel en nek op.
Broedvogelonderzoek; werd uitgevoerd de Heide van Allardsoog. De Boomleeuwerik is met zes tot zeven zangterritoria aangetroffen. In 2023 zal de Slotplaats weer op broedvogels worden onderzocht door Sjouke en Koert Scholten.
Tellingen: In het kader van vogelonderzoek vinden tellingen plaats van watervogels (zwanen, ganzen, eenden, reigers, rallen etc.) eens per maand, behalve in de zomermaanden.
Daarnaast worden nog steeds Kerkuilen geringd door Sjirk en zijn broer in deze omgeving.
Verdere tellingen (geco-ordineerd door SOVON= Samenwerkende Organisaties Vogel Onderzoek Nederland), worden verricht door enkele leden van onze vereniging . Hierbij o.a. Punttransect tellingen (P.T.T.) , waarbij op ongeveer 20 vastgestelde locaties vijf minuten wordt geteld in het winterhalfjaar. Ook worden tellingen gedaan voor het Live-atlas project (Een voortgangsproject van de Nederlandse vogelatlas). Hierbij worden jaarlijks alle vogels geteld die zich bevinden in een zgn. kilometerhok (Een vierkante kilometer in het terrein).
LIBELLEN EN VLINDERS:
Libellen: Maar liefst 39 soorten libellen werden in onze omgeving gemeld. Opvallend is een Maanwaterjuffer die de schrijver dezes vond op de Duurswouderheide. Verdere zeldzaamheden betreffen: Tangpantserjuffer, Zwervende pantserjuffer, Venglazenmaker, Noordse Glazenmaker, Venwitsnuitlibel, Gevlekte Witsnuitlibel, Zuidelijke heidelibel. De Zwarte heidelibel wordt steeds zeldzamer in onze omgeving.
Dagvlinders: Een Rouwmantel werd gezien door Sjouke Scholten in het gebied de Marschen (aan deze kant van de N361 nabij het Skjer boven Wijnjewoude. Dit is een zeer zeldzame soort. Verdere leuke meldingen: Koninginnenpage (3 waarnemers, Duurswouderheide (rupsen) en een imago in een tuin te Bakkeveen) en Kleine Parelmoervlinder (volkstuinen).
NACHTVLINDERS:
Liefst 517 soorten staan vermeld op de lijst. Dat is bijna 40 soorten meer dan in 2021. Dit is vooral de verdienste van de familie Manson die regelmatig een laken spannen in hun tuin aan de Biskop. Natuurlijk ook een prachtige locatie. Al deze soorten zijn terug te vinden op onze website onder waarnemingen.
ZOOGDIEREN:
De Boommarter werd meerdere keren gezien in de bossen bij ons dorp. De Das lijkt het prima te doen. Geen meldingen van Hermelijn en Wezel . De Otter werd met twee dieren vastgesteld a.d.h.v. een nachtelijke camera-opname. Ook de Wolf zou in onze omgeving zijn gezien.
REPTIELEN:
De Gladde Slang is gezien op een net nader te noemen locatie. Een Alpenwatersalamander werd gezien in de Slotplaats. Dit zal een mogelijk losgelaten dier zijn geweest.
INSECTEN:
De meldingen staan op de website. We mogen ons verheugen op steeds meer bekendheid, ook naar aanleiding van de dramatische teruggang van deze diertjes. Toch even resumeren: Liefst 124 soorten kevers werden gemeld, De Gestreepte Distelboktor lijkt de zeldzaamste. Wantsen en daaraan verwante soorten leverden 63 soorten op . Bijen en wespen leverden 80 soorten op. Vliegen en muggen 132 soorten. Sprinkhanen 16 soorten. Geleedpotigen (spinnen e.a. ) 49 soorten.
PLANTEN:
340 plantensoorten zijn op de website gemeld. Leuke meldingen betroffen: Slangenwortel (gewoon voor de sluis), Grondster, Rode Dophei, Klokjesgentiaan, Klimopbremraap, Liggende Vleugeltjesbloem, Drijvende Egelskop , om maar enkele leuke soorten te melden. Dit is een fractie dus van het totale aantal. Voor een totaal: zie onze site.
PADDENSTOELEN:
338 soorten prijken op de website in het afgelopen jaar. Niet alle vondsten zijn geverifieerd en bevestigd door o.a. foto of microscopisch bewijs. Enkele leden van de Natuurvereniging houden zich bezig met het vaststellen van de soorten, naast de Friese paddenstoelenwerkgroep .Verder mogen de paddenstoelen zich verheugen in steeds meer waarnemers. Het is de moeite waard en onze omgeving is een van de beste plekken in Noord-Nederland. Voor een overzicht wil ik dan ook verwijzen naar de website.
MOSSEN EN KORSTMOSSEN:
116 soorten zijn er in 2022 gemeld, de meeste met foto. Dat is vrijwel zeker maar een schijn van het werkelijke aantal. Er is maar een zeer beperkt aantal (deskundige) waarnemers.
Je loopt er vaak voorbij of merkt ze niet op. Heugelijk feit is dat steeds meer mensen de mossen onderzoeken en herkennen
Hieronder nog even de betreffende website: www.natuur-bakkeveen.nl . Klik dan op links (linker kolom) en rechts op waarnemingen in Bakkeveen e.o. ).
« terug naar overzicht artikelen