Artikelen
Pleidooi voor meer bomen
Nederland heeft meer bomen nodig. In de notitie ‘Ambities en doelen van Rijk en provincies voor de Bossenstrategie’ maakt minister Schouten zich hard voor de aanplant van bomen. Zij vindt dit urgent omdat met meer bos het klimaatprobleem deels is op te lossen. Bomen nemen immers kooldioxide uit de lucht op. De notitie van Schouten vloeit dan ook voort uit het landelijke Klimaatakkoord. Bomen dragen in belangrijke mate bij aan de biodiversiteit. Bovendien: bomen brengen mensen tot rust, verkoelen en werken mee aan een betere gezondheid. Ze kleden het landschap aan. Met meer bomen is het landschap vaak mooier en prettiger om in te toeven.
Helaas is het zo dat de vitaliteit en kwaliteit van onze bossen onder grote druk staan, vooral op de armere zandgronden. Het veranderende klimaat, de hoge stikstofdepositie en verdroging zijn daarvan belangrijke oorzaken. Om ook in de toekomst te kunnen genieten en profiteren van bos in Nederland moet het bos weerbaarder worden. Vitaal bos is een randvoorwaarde om te kunnen voorzien in behoeften van toekomstige generaties.
Er komt nog iets bij. De laatste jaren is het areaal bos in ons land juist verminderd, met 5.400 hectare, terwijl het al vanaf het jaar 2000 de bedoeling van het rijk was om het te laten groeien, tot 400.000 hectare. Dat het rijk het natuurbeheer in 2012 heeft overgedragen aan de provincies, heeft beslist niet geholpen, ook niet in Fryslân. In onze provincie verdween tussen 2013 en 2017 2,5 procent van het bos. In Opsterland zijn meer gemeentelijke bomen gekapt dan geplant.
Maar nu willen het rijk en de provincies weer samen optrekken. Wegens alle verdiensten van en bedreigingen voor bomen streven de minister en de provincies samen naar een netto uitbreiding van het areaal bos in Nederland met 10% in 2030, wat neerkomt op ongeveer 37.000 hectare. Dit komt overeen met de oude doelstelling uit het jaar 2000. Deze nieuwe poging is nodig om de biodiversiteit te helpen herstellen en de afspraken uit het Klimaatakkoord na te komen.
Het bosbeheer zal zich de komende decennia vooral moeten richten op biodiversiteit, klimaatadaptatie en klimaatmitigatie. Het is van belang dat het bos completer (alle ontwikkelingsstadia) en meer divers (verschillende bostypen en boomsoorten) wordt. De provincies en de minister zoeken kansen om de aanleg van bos te combineren met andere functies, zoals het opwekken van energie of woningbouw.
Mogelijkheden om bomen te planten zien zij ook door landschapselementen in het landelijk gebied aan te leggen, zoals houtwallen, struiken, heggen en vrijstaande bomen. Goed voor de biodiversiteit. Het landschap kan er mooier en aantrekkelijker van worden, vooral als de landschapselementen onderling verbonden (en goed beheerd) worden. De provincies organiseren een proces om samen met betrokken partijen tot een ‘aanvalsplan versterking landschappelijke identiteit via landschapselementen’ te komen, zoals aangekondigd in het Klimaatakkoord. Zij willen ook meer bomen in en rond het stedelijk gebied (in Opsterland dus: de dorpen). Zij gaan daarom met gemeenten in gesprek.
De provincie Fryslân werkt nog aan een bosvisie. Zij had de aansporing van de Statenleden en natuur- en milieuorganisaties nodig om dit op te pakken. Zoals het nu lijkt denkt de provincie vooral succes te kunnen boeken door het landschap aan te kleden met kleine bosjes, dorpsbossen te vergroten en landschapselementen zoals houtsingels, houtwallen, hagen en erfbeplantingen aan te leggen.
De aanplant van bomen is urgent en de geesten zijn er rijp voor. Zie bijvoorbeeld het Plan Boom van de natuur- en milieufederaties, om in ons land met de burgers in drie jaar tien miljoen bomen te planten in tuinen, bermen, plantoenen en parken, op erven, bedrijventerreinen en braakliggende terreinen en in het buitengebied. Onder het motto: Voor en door burgers. Het College van Rijksadviseurs beveelt de aanplant van honderdduizend kilometer aan landschapselementen aan. Denk ook aan de kringloop- en natuurinclusieve landbouw. De weg hiernaar moeten we hoognodig grote schaal inslaan en bergt mogelijkheden in zich voor het planten van bomen. Bovendien zijn er talrijke financieringsmogelijkheden: vanuit de nieuwe Europese landbouwsubsidieregelingen, de Nationale Postcodeloterij (2,25 miljoen euro), vanuit het Klimaatakkoord voor het terugdringen van de CO2-uitstoot. Soms is er financiering mogelijk door het planten van bomen te koppelen aan andere projecten. De aanleg van bos kan ook worden betaald met koolstofcertificaten of wellicht ook met geld voor biodiversiteit, als met de aanleg natuurgebieden met elkaar worden verbonden. En niet te vergeten: in de Regio Deal Zuidoost-Friesland, die ten doel heeft landschap, cultuurhistorie, natuur en biodiversiteit (in een samenwerking tussen overheid en mienskip) moet ook geld beschikbaar komen voor aanplant van bomen.
In afwachting van de Friese provinciale bosvisie is het zinvol nu alvast na te denken over de invulling ervan in Opsterland. Hoever kunnen we komen met aanplant in bermen, plantsoenen, parken, op bedrijventerreinen, in straten en op pleinen? In tuinen en op erven? En in het agrarisch gebied? Komen we er met beplanting van vele kleine oppervlakten of moeten we ook in grotere eenheden denken?
De ideevorming kan zich in elk geval voor een deel afspelen en binnen twee lopende processen onder regie van de gemeente. Ten eerste binnen het proces van de opstelling van een bomenbeschermingsplan voor het buitengebied, zoals afgesproken in de raadsvergadering begin juli bij de behandeling van het Bomenbeleidsplan. Wij stellen voor dit beschermingsplan uit te breiden met een landschapsontwikkelings- en -verbeteringsplan waarmee (een deel van) de toekomstige opgave uit de landelijke Bossenstrategie annex de toekomstige provinciale Bosvisie kan worden verwezenlijkt. Ten tweede binnen het proces van de dorpsgewijze uitvoering van het Bomenbeleidsplan. Het mooie hiervan is meteen ook dat die uitvoering biodiversiteit-, klimaat- en gezondheidinclusief wordt. Anders gezegd: dat bij de dorpsgewijze concretisering ook alle actuele functies worden betrokken die het college wel verbaal heeft benoemd in de raadsvergaderingen van juni en juli, maar die de raad niet in het vastgestelde Bomenbeleidsplan heeft opgenomen.
Snel aan de slag nu!
« terug naar overzicht artikelen